Zmiany sposobu rozliczania podatku od dochodów z funduszy inwestycyjnych uzyskiwanych przez osoby fizyczne

27.10.2023 r.

Szanowni Państwo,

Przedstawiamy niniejszym opracowanie przybliżające zmiany w przepisach ustawy o PIT¹, dotyczących opodatkowania dochodów z funduszy inwestycyjnych uzyskiwanych przez osoby fizyczne.
Zmiany do ustawy o PIT zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1059)²  i wchodzą w życie 1 stycznia 2024 r.
Opracowanie zostało przygotowane przez Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. we współpracy z firmą doradczą ALTO Tax sp. z o.o., w formie pytań i odpowiedzi na najważniejsze zagadnienia.

Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (dalej „Spółka”) niniejszym oświadcza, że przedstawione odpowiedzi i wyjaśnienia nie stanowią porady podatkowej i Spółka ani żaden inny podmiot nie ponosi odpowiedzialności z tytułu szkody powstałej na skutek wykorzystania informacji w nim zawartych. Ze względu na fakt, iż obowiązki podatkowe zależą od indywidualnej sytuacji osoby trzeciej, w celu ustalenia obowiązków podatkowych, wskazane jest zasięgnięcie porady doradcy podatkowego lub porady prawnej. Inwestowanie wiąże się z ryzykiem. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnej należy zapoznać się z prospektem informacyjnym odpowiedniego funduszu inwestycyjnego zawierającym szczegółowy opis czynników ryzyka związanego z inwestowaniem i zwięzły opis praw uczestników, a także Dokumentem zawierającym kluczowe informacje oraz – w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego - Informacją dla klienta alternatywnego funduszu inwestycyjnego, dostępnymi u podmiotów prowadzących dystrybucję oraz na www.pekaotfi.pl. 

_{1 Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2647).
2 https://dziennikustaw.gov.pl/D2023000105901.pdf}

 

ZMIANA SPOSOBU ROZLICZANIA PODATKU OD DOCHODÓW Z FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH UZYSKIWANYCH PRZEZ OSOBY FIZYCZNE ->> pobierz one pager

1. Informacje ogólne

•  Do 31 grudnia 2023 r. dochody z uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych uzyskane przez osobę fizyczną, co do zasady, podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem według stawki 19% (podatek od dochodów kapitałowych), zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT³.

• Jeżeli odkupienie/konwersja jednostek uczestnictwa generuje dochód (wartość odkupowanych jednostek uczestnictwa jest wyższa od kosztów ich zakupu), fundusz jako płatnik podatku⁴ :

1. pobiera podatek od kwoty uzyskanego przez Ciebie dochodu,
2. odprowadza pobrany podatek do urzędu skarbowego,
3. wypłaca Tobie świadczenie pomniejszone o potrącony podatek.

• Nie musisz samodzielnie rozliczać podatku od otrzymanych pieniędzy. Nie otrzymujesz również informacji podatkowej dot. pobranego podatku.

• Jeżeli odkupienie/konwersja jednostek uczestnictwa generuje stratę (wartość odkupowanych jednostek uczestnictwa jest niższa od kosztów ich zakupu), fundusz nie pobiera podatku. Takiej straty nie możesz aktualnie rozliczyć z innymi dochodami z inwestycji.

• Należy zwrócić uwagę, że niektóre wypłaty z funduszy inwestycyjnych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od dochodów kapitałowych, lecz są opodatkowane na szczególnych zasadach (np. zwrot z Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) prowadzonego w formie wyodrębnionego zapisu w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, zwrot kosztów pogrzebu uczestnika funduszu).

• Od 1 stycznia 2024 r. dochody z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa wypłacone osobie fizycznej nie będą już opodatkowane zryczałtowanym podatkiem od dochodów kapitałowych.

• Tym samym, w przypadku wypłat z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa oraz w przypadku konwersji jednostek uczestnictwa, realizowanych po 1 stycznia 2024 r.:

1. Fundusz nie będzie już potrącał podatku od dochodów kapitałowych z wypłacanych środków – otrzymasz więc 100% wartości wypłaty lub w przypadku konwersji 100% środków zostanie przekazanych na nabycie jednostek uczestnictwa,
2. do końca lutego roku następującego po roku, w którym uzyskasz przychód z funduszu otrzymasz informację PIT-8C, w której wykazane zostaną Twoje przychody i koszty związane z odkupieniem/konwersją jednostek uczestnictwa. Oznacza to, że jeżeli w 2024 roku uzyskasz przychód z funduszu, to informacja PIT-8C zostanie Ci przekazana w terminie do końca lutego 2025 r.
3. samodzielnie złożysz zeznanie na formularzu PIT-38, w którym wykażesz przychody i koszty z PIT-8C, łącznie z przychodami i kosztami z innych inwestycji kapitałowych,
4. jeżeli osiągniesz dochód (przychody wykazane w zeznaniu PIT-38 będą wyższe od kosztów), będziesz zobowiązany do samodzielnego obliczenia i zapłaty podatku od dochodów kapitałowych (stawka 19%).

• UWAGA! Zmianie nie ulegają zasady opodatkowania wypłat z produktów emerytalnych (IKE, IKZE, PPE ). Zmiany nie obejmą również co do zasady dochodów z PPK, za wyjątkiem sytuacji zwrotu składki nienależnej, finansowanej przez pracownika.  

• UWAGA! Fundusz nie będzie wystawiał informacji PIT-8C na rzecz uczestników nabywających jednostki uczestnictwa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym również na rzecz wspólników spółek cywilnych, jeżeli będą prowadzili działalność gospodarczą w zakresie obrotu instrumentami finansowymi. W efekcie, jeżeli w ramach tej działalności uczestnicy uzyskają przychody z odkupienia jednostek uczestnictwa, będą obowiązani rozliczyć je zgodnie z zasadami opodatkowania stosowanymi w prowadzonej działalności. W przypadku uczestników prowadzących działalność gospodarczą, w tym również wspólników spółek cywilnych, którzy nie będą prowadzili działalności gospodarczej w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, Fundusz będzie wystawiał informację PIT-8C.

• Zmiana zasad opodatkowania dochodów z funduszy została wprowadzona przez ustawę z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1059)⁵. Ustawa ta w art. 3 zmieniła przepisy ustawy o PIT regulujące zasady rozliczania dochodu z funduszy inwestycyjnych.

• Towarzystwo nie ma wpływu na zmianę zasad opodatkowania wprowadzoną przez ustawodawcę oraz musiało się dostosować do nowych przepisów. Obligatoryjne zaniechanie pobierania podatku nie jest więc decyzją funduszu lub Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, lecz wynika ze zmiany przepisów prawa podatkowego.

• Można wskazać dwie kluczowe korzyści, które mogą wystąpić w związku ze zmianą przepisów:

1. możliwość obniżenia podatku do zapłaty - nowe przepisy dają możliwość rozliczania dochodów i strat z funduszy inwestycyjnych z dochodami i stratami z innych inwestycji kapitałowych. Będziesz mógł pomniejszyć dochód z funduszy inwestycyjnych o stratę z innych inwestycji kapitałowych i w praktyce zapłacisz niższy podatek. Mechanizm ten zadziała również w sytuacji odwrotnej tzn., gdy z inwestycji w fundusz wygenerujesz stratę, będziesz mógł o nią pomniejszyć dochody z innych inwestycji kapitałowych.
2. możliwość dysponowania środkami przeznaczonymi na podatek – przy odkupieniu jednostek uczestnictwa, zgodnie z obowiązującymi do 31 grudnia 2023 r. przepisami podatkowymi, podatek jest pobierany przy wypłacie (osiągając dochód z funduszu, otrzymujesz kwotę odkupu pomniejszoną o podatek). Po zmianach ewentualny podatek zapłacisz dopiero do 30 kwietnia następnego roku - do tego czasu będziesz mógł swobodnie dysponować pełną kwotą otrzymaną z tytułu odkupu. Pamiętaj jednak, że finalnie rozliczenie z fiskusem jest Twoim obowiązkiem.

1. złożyć zeznanie na stosownym formularzu PIT,
2. zapłacić podatek, jeżeli po odliczeniu ewentualnych strat z innych inwestycji osiągniesz dochód.
    

• Nowe zasady będą miały zastosowanie od 1 stycznia 2024 r. Kluczowy będzie w tym zakresie dzień obciążenia rachunku bankowego funduszu w związku z odkupem/konwersją. Jeżeli obciążenie rachunku funduszu będzie miało miejsce 1 stycznia 2024 r. lub później, fundusz wypłaci Tobie 100% należności (nie będzie pobierał podatku), a przychody i koszty związane z odkupem/konwersją zostaną wykazane w informacji PIT-8C za 2024 r.

• PIT-8C jest informacją podatkową o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych, opodatkowanych na zasadach przewidzianych w art. 30b ustawy o PIT. Dokument ten zasadniczo sporządzają podmioty wypłacające należności opodatkowane na podstawie ww. przepisu⁶. W przypadku odkupienia jednostek uczestnictwa w funduszu, informację PIT-8C będzie wystawiał fundusz.

• Na podstawie danych przedstawionych w informacji PIT-8C samodzielnie rozliczysz podatek.

• Od 1 stycznia 2024 r. dochody z tytułu inwestycji w funduszach będą podlegały opodatkowaniu na podstawie art. 30b ustawy o PIT. W związku z tym, na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy o PIT fundusz będzie zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C w przypadku odkupienia lub skonwertowania do innego funduszu posiadanych przez Ciebie jednostek uczestnictwa. Informacja PIT-8C będzie Ci potrzebna do ustalenia wysokości podatku do zapłaty. Warto zaznaczyć, że popularne transakcje zamiany jednostek uczestnictwa między subfunduszami w ramach jednego funduszu nie są tożsame z transakcjami konwersji i nie będą wykazywane w PIT-8C (nie generują przychodu).

• Fundusz wystawi informację PIT-8C, jeżeli w trakcie roku dokonasz odkupienia lub konwersji jednostek uczestnictwa. Jeżeli nie będziesz dokonywał w trakcie roku transakcji odkupienia lub konwersji jednostek uczestnictwa, nie otrzymasz informacji PIT-8C. Należy pamiętać, że transakcja konwersji jednostek między funduszami to umorzenie i nabycie jednostek jednym zleceniem. W takiej sytuacji w PIT-8C wykazana zostanie transakcja umorzenia, którą trzeba będzie rozliczyć.

• UWAGA! Fundusz nie wystawi informacji PIT-8C, jeżeli odkupione lub skonwertowane jednostki uczestnictwa zostały przez Ciebie nabyte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

• W informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz wskazane są dwie kwoty:

1. przychody – wartość środków uzyskanych z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa,
2. koszty – wartość kosztów poniesionych na nabycie odkupowanych/konwertowanych jednostek uczestnictwa.

• Jeżeli w trakcie roku zrealizowana zostanie większa ilość odkupień/konwersji, w informacji PIT-8C wskazana zostanie łączna wartość przychodów i kosztów dotyczących transakcji zrealizowanych w trakcie roku kalendarzowego.

• Informację PIT-8C fundusz przekaże Ci w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym dokonasz odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa.

• W zależności od tego, jaki sposób przekazywania informacji przez fundusz zadeklarowałeś, otrzymasz informację PIT-8C:

1. elektronicznie na wskazany przez Ciebie adres e-mail lub
2. tradycyjnie pocztą na wskazany przez Ciebie adres korespondencyjny.

• Fundusz wskaże w informacji PIT-8C Twój najnowszy adres faktycznego zamieszkania, który wskazałeś w dokumentach przekazanych funduszowi.

• Istotne jest więc, żeby fundusz posiadał aktualne dane dotyczące Twojego adresu zamieszkania i właściwego urzędu skarbowego.

• Na podstawie przekazanych przez Ciebie danych fundusz ustali również właściwy urząd skarbowy, do którego przesłana zostanie informacja PIT-8C.

• Tak. Fundusz prześle informację PIT-8C również do Twojego urzędu skarbowego w terminie do końca stycznia następującego po roku, w którym uzyskasz przychód z funduszu.

• Właściwy dla Ciebie urząd skarbowy zostanie ustalony na podstawie danych przekazanych przez Ciebie funduszowi.

• Administracja skarbowa powinna zamieścić dane z informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz na Twoim profilu na platformie Twój e-PIT.

• Nie. W takim przypadku fundusz nie wystawi informacji PIT-8C. Jeżeli dochód z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa będzie uzyskany w ramach prowadzonej działalności, nie będzie on podlegał opodatkowaniu na podstawie art. 30b ustawy o PIT. Będziesz zobowiązany rozliczyć go jako dochód z prowadzonej działalności gospodarczej, zgodnie z przyjętą formą opodatkowania.

• Dochód z tytułu odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa należy rozliczyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskasz należność z funduszu.

• W tym terminie musisz:

1. złożyć zeznanie PIT-38 – w zeznaniu należy wykazać przychody i koszty wynikające z informacji PIT-8C wystawionej przez fundusz oraz przychody i koszty związane z innymi przychodami z zysków kapitałowych, jeżeli takie uzyskałeś w trakcie roku.
2. zapłacić podatek - w kwocie wynikające z wypełnionego prawidłowo zeznania PIT-38.

• Zeznanie PIT-38 należy złożyć w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskasz należność z funduszu. Jeżeli 30 kwietnia wypada w sobotę, niedzielę lub dzień urzędowo wolny od pracy, termin na złożenie zeznania i zapłatę podatku upływa w kolejnym dniu roboczym.

• Zeznanie PIT-38 możesz złożyć:

1. elektronicznie – z wykorzystaniem platformy Twój e-PIT⁷
2. papierowo – podpisane odręcznie zeznanie papierowe należy złożyć bezpośrednio we właściwym dla Ciebie urzędzie skarbowym lub nadać listem poleconym w placówce pocztowej do 30 kwietnia następującego po roku, którego dotyczy zeznanie.

• Na platformie Twój e-PIT będzie znajdowało się wygenerowane automatycznie zeznanie PIT-38, które zostanie przygotowane na podstawie informacji PIT-8C sporządzonej przez fundusz oraz informacji sporządzonych dla Ciebie przez inne podmioty (np. dom maklerski), jeżeli za pośrednictwem innych podmiotów uzyskiwałeś w trakcie roku przychody kapitałowe.

• Obowiązek terminowego rozliczenia podatku ciąży na Tobie, jako podatniku.

• Jeżeli nie zaakceptujesz zeznania przygotowanego na platformie Twój e-PIT, zostanie ono automatycznie zaakceptowane w systemie.

• Jeżeli natomiast nie zapłacisz w terminie podatku, będziesz zobowiązany do uregulowania zaległości wraz z odsetkami za opóźnienie.

• Urząd skarbowy może również wezwać Cię do zapłaty oraz wszcząć wobec Ciebie postępowanie egzekucyjne.

• Zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy o PIT, dochody z zysków kapitałowych (w tym z odkupienia jednostek uczestnictwa) będziesz mógł pomniejszyć o straty:

1. z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych na rynku regulowanym w ramach krótkiej sprzedaży,
2. z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych,
3. z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych,
4. z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny,
5. z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych.

• Stratę będziesz mógł rozliczyć przez pięć kolejnych lat następujących po roku, w którym otrzymałeś wypłatę z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa, zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT⁸.

• Podatek należy zapłacić na tzw. mikrorachunek. Każda osoba ma przypisany odrębny mikrorachunek, który służy do wpłacania PIT.

• Jeżeli nabywałeś jednostki uczestnictwa poza działalnością gospodarczą, możesz sprawdzić numer swojego mikrorachunku wpisując PESEL do generatora udostępnionego przez Ministerstwo Finansów https://www.podatki.gov.pl/generator-mikrorachunku-podatkowego/ (link)⁹.

• Nie. Wypłaty z dochodu funduszu bez umarzania jednostek uczestnictwa nadal będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od dochodów kapitałowych, jeżeli statut funduszu będzie przewidywał tego rodzaju wypłaty¹⁰.

• Danina solidarnościowa jest dodatkową opłatą na rzecz fiskusa nałożoną na osoby o wysokich dochodach. Obowiązek zapłaty daniny solidarnościowej powstaje, gdy suma określonych kategorii dochodów¹¹, po ich zmniejszeniu zgodnie z przepisami, przekracza 1 000 000 zł.

• Dochody z odkupienia/konwersji jednostek uczestnictwa będą uwzględniane w podstawie obliczenia daniny solidarnościowej. Jak wynika z art. 30h ust. 2 ustawy o PIT, podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowią m.in. dochody opodatkowane na podstawie art. 30b ustawy o PIT.

• Nie. Przenoszenie środków pomiędzy subfunduszami jednego funduszu (zamiana jednostek uczestnictwa) nadal nie będzie generowało przychodu w PIT¹². Jeżeli dokonasz takiego przeniesienia środków, nie otrzymasz informacji PIT-8C od funduszu.

• Tak. Należy przypomnieć, że transakcja konwersji jednostek pomiędzy różnymi funduszami to umorzenie i nabycie jednostek jednym zleceniem.

• Inaczej niż w przypadku transakcji zamiany, konwersja będzie skutkowała powstaniem przychodu po stronie uczestnika. Fundusz uwzględni przychody i koszty związane z konwersją w informacji PIT-8C.

• Nie. Przepisy ustawy o PIT regulujące zasady opodatkowania wypłat z IKE, IKZE, PPE i PPK nie ulegają zmianie od 1 stycznia 2024 r.

_{3 Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT: Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a: od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.
4 Zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o PIT: Płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych w art. 29, art. 30 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 13-17 oraz art. 30a ust. 1 pkt 1-11 oraz 11b-13, z zastrzeżeniem ust. 4d, 5, 10, 12 i 21.}
5 https://dziennikustaw.gov.pl/D2023000105901.pdf
_{6 Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy o PIT: Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru.
7 https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/
8 Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT: O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:
1) obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
2) obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł, nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty
9 W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, mikrorachunek ustala się poprzez wpisanie do generatora NIP.
10 Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 5 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2024 r.: Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a: ze świadczeń otrzymanych z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim funduszu.
11 Zgodnie z art. 30h ust. 2 ustawy o PIT, podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad 1 000 000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ust. 1, 9 i 9a, art. 30b, art. 30c oraz art. 30f po ich pomniejszeniu o:
1) kwoty składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a, oraz składek, o których mowa w art. 30c ust. 2 pkt 2,
2) kwoty, o których mowa w art. 30f ust. 5 - odliczone od tych dochodów.
12 Zgodnie z art. 17 ust. 1c ustawy o PIT: Nie ustala się przychodu z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa subfunduszu funduszu inwestycyjnego z wydzielonymi subfunduszami, w przypadku zamiany jednostek uczestnictwa subfunduszu na jednostki uczestnictwa innego subfunduszu tego samego funduszu inwestycyjnego, dokonanej na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.}
 

ZMIANA SPOSOBU ROZLICZANIA PODATKU OD DOCHODÓW Z FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH UZYSKIWANYCH PRZEZ OSOBY FIZYCZNE ->> pobierz one pager